معرفت و تربیت انسان

درخت‏ اگر کج شود با طناب به جایی می بندنش تا راست شود

و حیوان را اگر بخواهند تربیت کنند با یوغ و افسار و دهنه و مانند آن تربیت می کنند که به زراعت دیگران دهن درازی نکند و محصولات آنها را لگدمال نکند و اینها

اما تربیت انسان‏ به شنیدن معارف و تحصیل حقایق است.

 

به قول عارف رومى:

جانور فربه شود لیک از علف‏ / آدمى فربه ز عزّ است و شرف‏

آدمى فربه شود از راه گوش‏ /  جانور فربه شود از حلق و نوش‏

 

و مولای ما امیرالمومنین فرمود:

از آنان مباش که پند سودشان ندهد جز با بسیار آزردن، که خردمند پند به ادب گیرد و چارپا با تازیانه خوردن

و لا تکونن ممن لا تنفعه العظة الا اذا بالغت فى ایلامه فان العاقل یتعظ بالادب و البهائم لا تتّعظ الا بالضّرب‏

نهج البلاغه نامه ۳۱ خطاب به امام حسن مجتبی علیه السلام